تحلیل طلاق دختران نوجوان متاهل : نیلوبلاگ

مستند «هیچ‌کس منتظرت نیست» ساخته محسن اسلام‌زاده با سپیده علیزاده، مددکار اجتماعی همراه می‌شود تا گوشه‌ای از مصائب زنان معتاد فرودست منطقه شوش تهران را به تصویر بکشد. نمایش این مستند در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بهانه‌ای بود تا به موضوع زنان معتاد بپردازم:

رابرت چمبرز شرح می‌دهد که پنج دسته عوامل شامل فقر (مشاغل کم‌درآمد با ساعات طولانی، سرپناه نامناسب)، آسیب‌پذیری (نداشتن بیمه و پس‌انداز و شبکه حمایت اجتماعی در برابر حوادث)، ضعف جسمانی (معلولیت، بیماری، سوء تغذیه)، انزوای اجتماعی (تحصیلات پایین، نداشتن سرمایه فرهنگی) و بی‌قدرتی (نداشتن سواد حقوقی، قدرت چانه‌زنی، دسترسی به تسهیلات دولتی) افراد را در تله محرومیت نگه می‌دارند؛ می‌توان دید زنان بیشتر در این تله گرفتار می‌شوند.

بررسی پرونده هفتصد نفر از مراجعان خانه خورشید در منطقه دروازه غار (با مدیریت لیلا ارشد) در سال‌های ۸۶ تا ۹۱ نشان می‌دهد هفتاد درصد آنها هرگز به دبیرستان نرفتند و ۸۰ درصد قبل از پانزده‌سالگی ازدواج کردند و ۷۵ درصد عضوی معتاد در خانواده خود داشتند ( ۲۳ درصد موارد شوهر معتاد داشتند) و ۴۰ درصد قبل پانزده سالگی اولین بار مصرف کرده بودند. در مورد این زنان تله محرومیت آنها از خانواده آسیب دیده نشات گرفته است و تقاطع جنسیت و طبقه آشکار است.

در کتاب زنان و مسائل اجتماعی که سال ۱۳۹۴ منتشر شد در مقاله «اعتیاد و ایدز در شهر تهران» حسن رفیعی، رویا نوری و سعید نوروزی تحقیقات مختلف ایران و جهان در این زمینه را مرور می‌کنند که نشان می‌دهند زنان نسبت به مردان دلایل بیشتری برای مصرف مواد مخدر دارند، در بازه کوتاه‌تری معتاد می‌شوند، عوارض مخرب اعتیاد بر آنها بیشتر است و سخت‌تر درمان می‌شوند.

از این گذشته انگ اعتیاد برای زنان سنگین‌‌تر از مردان است و آنها «دو برابر کجرو» محسوب می‌شوند، یک‌بار برای اعتیاد و دوم برای عدول از استانداردهای زن خوب (همسر و مادر شایسته). به دلیل این نگاه دسترسی زنان معتاد به تسهیلات درمانی کمتر است و آنها نگران هستند سرپرستی کودک خود را از دست بدهند. زنان معتاد ده درصد معتادان را تشکیل می‌دهند و تسهیلات درمانی متناسب با زنان بخصوص زنان فرودست اندک است و اهمیت تسهیلات مراقبت از کودک برای انگیزه‌بخشی به مادر نادیده گرفته می‌شود.